Bir Damla Fark Yaratır: Su Tasarrufu ve Çevre Duyarlılığı Hareketi
A Drop Makes a Difference: Water Saving and Environmental Awareness Movement
Özet Görüntüleme: 72
/ 
PDF İndirme: 27
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15720731Anahtar Kelimeler:
Çevre Duyarlılığı, Lise Öğrencileri, Su TasarrufuÖzet
Bu çalışma, lise öğrencilerinde su tasarrufu ve çevre duyarlılığı konularında farkındalık oluşturmayı amaçlamıştır. Karma yöntem kullanılmış; nitel boyutta durum çalışması, nicel boyutta ise kontrol grupsuz yarı deneysel desen tercih edilmiştir. Yarı deneysel işlem öncesinde ön test, etkinlikler sonrasında ise son test uygulanmıştır. Çalışmanın evrenini Çorum il merkezindeki ortaöğretim öğrencileri, örneklemini ise basit tesadüfi örnekleme ile seçilen bir kız proje okulundaki 86 öğrenci oluşturmuştur. Katılımcılara su tasarrufu ve çevre duyarlılığı konulu sunumlar yapılmış; afiş ve infografikler hazırlanarak bilgilendirme etkinlikleri gerçekleştirilmiştir. Okulda oluşturulan su toplama alanlarında biriken sular düzenli aralıklarla ölçülmüş ve bitkilerin sulanmasında kullanılmıştır. Farkındalık süreci kapsamında bir web sitesi tasarlanarak proje yaygınlaştırılmıştır. Veriler SPSS Statistics 26 programı ile analiz edilmiş; tanımlayıcı istatistiklerin ardından, verilerin normal dağılıma uygun olduğu belirlenerek parametrik testler tercih edilmiştir. Ön-son test puanları ilişkili gruplar t testiyle; sınıf düzeylerine göre farklılıklar ise Anova testiyle incelenmiş, anlamlı fark görülen durumlarda Games-Howell testi uygulanmıştır. Ön test puanlarında sınıf seviyelerine göre anlamlı fark olduğu, son test puanlarının daha yüksek çıktığı ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Süreç ilerledikçe toplanan su miktarının azaldığı gözlemlenmiştir. Elde edilen bulgular, öğrencilerin yalnızca ihtiyaç duyduğu kadar su tüketmeye başladığını, tasarruf bilincinin geliştiğini ve su tasarrufu ile çevre duyarlılığına yönelik farkındalığın oluştuğunu göstermektedir. Ayrıca tasarrufun ülke ekonomisine katkı sağlayabileceği vurgulanmıştır.
Referanslar
Akpınar, E. (2011). Su okulu: Fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinde su farkındalığı oluşturmaya yönelik bir uygulama. Milli Eğitim Dergisi, 41(192), 174-192. https://dergipark.org.tr/en/pub/milliegitim/issue/36186/406835
Alaş, A., Tunç, T., Kışoğlu, M., & Gürbüz, H. (2009). Öğretmen adaylarının bilinçli su tüketimi davranışları üzerine bir araştırma: Atatürk Üniversitesi örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 37-49.
Aliağaoğlu, A. & Mirioğlu, G. (2019). Balıkesir şehrinde su tüketimi: coğrafi bir yaklaşım. Coğrafi Bilimler Dergisi, 17(2), 260-280. https://doi.org/10.33688/aucbd.593693
Angelakis, A. N., Asano, T., Bahri, A., Jimenez, B. E., & Tchobanoglous, G. (2018). Water reuse: From ancient to modern times and the future. Frontiers in Environmental Science. 6, 26. doi:10.3389/fenvs.2018.00026.
Aytaç, E. (2023). Su okuryazarlığı ölçek geliştirme çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi.
Balcı, A. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem Akademi, 99-100.
Baran, M. A. (2017). Dünyanın mevcut su potansiyeli ve deniz suyu arıtımı. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, (45), 71-84. https://dergipark.org.tr/en/pub/abmyoder/issue/46645/584842
Borden, C., Goodwin, P., & Swanson, D. (2017). Integrated hydro-environment assessment with latitude (IHEAL): A framework for conceptualizing and quantifying water use sustainability. In A. A. Ghani (Ed.). E-proceedings of the 37th IAHR World Congress (pp. 1–13). IAHR & USAINS HOLDING SDN BHD.
Büyüköztürk, Ş. (2011). Deneysel desenler: Öntest-sontest kontrol grubu desen ve veri analizi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Creswell, J. W., & Clark, P. (2011). Karma yöntem araştırmaları. Y. Dede & S. B. Demir (Çev. Ed.). Ankara: Anı Yayıncılık.
Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma desenleri. S. B. Demir (Çev. Ed.). Ankara: Eğiten Yayın Dağıtım. (Eserin orijinal basım tarihi, 2013).
Çakmak, B., & Gökalp, Z. (2011). İklim değişikliği ve etkin su kullanımı. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, (1), 87-95.
Çalış, S., & Özdilek, Z. (2022). Topluma hizmet uygulamaları dersinde yürütülen “su ve eğitim hayattır” projesinin etkililiğine yönelik fen bilgisi öğretmen adaylarının görüşlerinin değerlendirilmesi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 5(1), 236-257.
Çam, D. İ., Yılar, B. M. Ünal, O. (2020). Son dönem Osmanlı ve güncel ders kitaplarında tasarruf değeri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(3), 35-374
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2022). İklim Şurası 2022: Sonuç bildirgesi. https://csb.gov.tr
Çiner F., (2017), Su kullanımında tüketici davranışları ve farkındalık-Niğde örneğinde bir alan araştırması, PAJES, 23(9), 1019-1026.
Değirmenci, C. (2023). Üniversite yerleşkesinde gri suyun yeniden kullanımı ve yağmur suyu hasadı potansiyelinin araştırılması (Yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı).
Demircan, M., Arabacı, H., Coşkun, M., Türkoğlu, N., & Çiçek, İ. (2016). Sıcaklıkların Aylık Dağılım Desenleri, TUCAUM 2016 Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, 13-14 Ekim 2016, Ankara.
Ergin Ö., (2008), Su farkındalığı üzerine bir eğitim projesi, TMMOB 2. Su Politikaları Kongresi Bildiriler Kitabı, 2, 531-540.
Gezer, A., & Erdem, A. (2018). Su stresi, su kıtlığı ve su tasarrufu hakkında halkın farkındalığının belirlenmesi: Akdeniz Üniversitesi örnek çalışması.
Hakyemez, C. (2019). Su: yeni elmas. TSKB Ekonomik Araştırmalar. http://www.tskb.com.tr/i/assets/document/pdf/TSKBBAkis_SUYeniElmas_Subat2019.pdf
Kanber, R., Ünlü, M., Kapur, B., Koç, L., & Tekin, S. (2008). Tarımsal kuraklık ve yeni sulama teknolojileri. Türktarım Dergisi, 179, 14-18.
Kanık, Z. B., & Dinç, D. T. (2017). Eğitim-tasarruf ilişkisi: Türkiye için bir uygulama. Bankacılık ve Sigortacılık Araştırmaları Dergisi, 2(11), 59-91.
Karbeyaz, A., & Avan, Y. (2024). Millî eğitim bakanlığının çevre dostu 1000 okul projesi üzerine öğretmen görüşleri. EKEV Akademi Dergisi, (97), 28-45.
Kaypak, Ş. (2011). Küreselleşme sürecinde sürdürülebilir bir kalkınma için sürdürülebilir bir çevre. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2011(1), 19-33.
Kesik, G., & Çeken, R. (2021). Temel eğitim programlarında tasarruf kavramına disiplinlerarası bakış. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 112-131. doi: 10.38122/ased.52.1
Kılınç, E. A. (2024). Türkiye'de alternatif su kaynaklarının fizibilite analizleri: Yağmur suyu hasadı, gri su kullanımı (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Çevre Bilimleri, Mühendisliği ve Yönetimi Programı).
Koç, C. (2024). Su Kaynakları Yönetiminin Geleceği, Su Güvenliği ve Ortaya Çıkan Sorunlar. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 10(1), 211-223.
Kuş, E. (2024). Çevresel sürdürülebilirliğe katkı veren insan kaynakları yönetimi (yeşil İKY) uygulamalarına yönelik bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Programı).
Meteoroloji Genel Müdürlüğü, (2023). Meteorolojik Veri-Bilgi Sunum ve Satış Sistemi https://mevbis. mgm. gov. tr/mevbis/ui/index. html#/Workspace.
Milli Eğitim Bakanlığı, (2024). Millî eğitim istatistikleri 2023-2024. https://sgb.meb.gov.tr/www/2023-2024-egitim-ogretim-istatistikleri-aciklandi/icerik/633
Muluk B., Kurt B., Turak A., Türker A., Çalışkan M.A., Balkız Ö., Gümrükçü S., Sarıgül G., Zeydanlı U., (2013), Türkiye’de suyun durumu ve su yönetimine yeni yaklaşımlar: Çevresel perspektif, Golden Medya Matbaacılık ve Ticaret A.Ş. Doğa Koruma Merkezi, 112ss.
Orçun, Ç. & Sezgin, O.B., (2019). Yeşil İşletmecilik. Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
Özdemir, B., Özdamar, A., Kıymaz, S., & Akıllı, A. (2022). İklim Değişikliğinin Farkındalık Düzeyinin Araştırılması: Kırşehir İli Örneği. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 10(9), 1732-1740.
Özerdinç, F. & Hamalosmanoğlu, M. (2021). Ortaokul öğrencilerinin su ayak izi, su farkındalığı ve su okuryazarlığı hakkındaki görüşleri. Anadolu Öğretmen Dergisi, 5(2), 296-315. https://doi.org/10.35346/aod.977636
Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2013). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Şahin, B. (2016). Küresel bir sorun: Su kıtlığı ve sanal su ticareti (Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Tabachnick, B.G. & Fidell L.S. (2013). Using Multivariate Statistics (sixth ed.) Pearson.
Tarım ve Orman Bakanlığı, (2017). Ulusal Su Planı (2019-2023). Erişim Tarihi:26.10.2024. https://www.tarimorman.gov.tr/SYGM/Belgeler/NHYP%20DEN%C4%B0Z/ULUSAL%20SU%20PLANI.pdf
Turkmen, A. (2019). Uluslararası güvenlikte suyun önemi ve afganistan analizi. Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi.
Türkeş, M., Sümer, U. M., & Çetiner, G. (2000). Küresel iklim değişikliği ve olasi etkileri. Çevre Bakanlığı, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları (İstanbul, 13 Nisan 2000), 7-24. Ankara
Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). Su ve atıksu istatistikleri, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Su-ve-Atiksu-Istatistikleri-2022-49607
Ursavaş, N. & Aytar, A. (2018). Okul öncesi öğrencilerinin su farkındalığı ve su okuryazarlıklarındaki gelişimin incelenmesi: Proje tabanlı bir araştırma. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 3(1), 19-45.
Üstün, G. E., Can, T. & Küçük, G. (2020). Binalarda yağmur suyu hasadı. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 25(3), 1593-1610. https://doi.org/10.17482/uumfd.765561
Yalılı Kılıç M., (2017), Bursa’da Su Kullanımının Tüketici Açısından Değerlendirilmesi, AKÜ FEMÜBİD, 17 (035401), 965-973.
Yayılı Kılıç, M. ve Abuş, M.N. (2018). Bahçeli bir konut örneğinde yağmur suyu hasadı. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi (UTYHBD), 4(2), 209-215. https://doi.org/10.24180/ijaws.426795
Zorlu, Y. & Zorlu, F. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının hazırladıkları modellemeye dayalı etkinlik ürünlerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (40), 51-65.https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.745976
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Ases Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
